When hunger rushes through your body after hours of partying, you probably don’t think about the bacteria, fungi or viruses that could be on your hamburger or homemade cream roll. Still, it’s smart to check what you put in your mouth.
Voedsel bederft als het niet koel wordt gehouden, goed verhit blijft of gefermenteerd, gesteriliseerd of gedroogd is. Dat bederfproces begint meteen, maar je wordt waarschijnlijk niet meteen ziek als je op Koningsnacht halfdronken een hamburger van een straatverkoper naar binnen werkt. Of als je brak op Koningsdag een kleverige, zelfgebakken muffin van een stel ondernemende kinderen koopt.
Het is goed te weten wat je echt moet laten liggen op zo’n grote openluchtmarkt als Koningsdag. Bacteriën in voedsel kunnen gemakkelijk gaan groeien als een product dat warm moet zijn onder de 60 graden wordt bewaard, zegt Wieke van der Vossen van het Voedingscentrum. Producten die koud moeten zijn zoals een fruitsalade, smoothies, baksels met slagroom en ei, moeten onder de 7 graden blijven.
“Bacteriën vinden een temperatuur tussen de 15 en 40 graden heerlijk en gaan er lekker van groeien. Als voedsel te lang en te warm bewaard wordt, krijgen de bacteriën meer kans een infectie te veroorzaken. Listeria, salmonella en E. coli zijn bekende voorbeelden.”
De maizena en eierdooiers in banketbakkersroom maken de oranje tompouce heerlijk, maar ook zo’n product kan niet te lang buiten de koeling blijven. Van een cupcake word je niet snel ziek, zegt Van der Vossen. De ingrediënten zijn namelijk al goed verhit geweest tijdens de bereiding.
Een voedselthermometer mee?
Stukken gebakken vlees die niet goed warm worden gehouden en half rauw zijn van binnen vormen het grootste risico op een voedselinfectie, weet Van der Vossen. “Zie je een hele stapel hamburgers in de volle zon liggen, zonder warmhoudplaatje, dan zou ik aan de verkoper vragen hoelang ze daar al liggen. Twee uur is wel echt het maximum.”
Een voedselthermometer in je binnenzak op Koningsdag geeft je meteen antwoord, maar de kans is groot dat feestgangers zo ver niet gaan. Vertrouw op je zintuigen en bij twijfel navragen.
‘Handschoenen geven schijnveiligheid’
De YOPI’s (young, old, pregnant en immunosuppressed) moeten volgens de expert voedselveiligheid extra goed opletten. Jonge kinderen dus, ouderen, zwangeren en mensen met een verminderde weerstand en zwakke gezondheid. “Deze groep kan wel flink ziek worden van een voedselinfectie. Ouderen en jonge kinderen kunnen uitdrogen van diarree.”
Let hierop als je op straat eten koopt
- IJsblokjes in je drankje? Let op dat er geen ijsblokjes in je glas worden gegooid die ook voedingsmiddelen hebben gekoeld. IJsblokjes uit een aparte plastic zak dus.
- Heeft een kraampje met jouw favoriete eten een warmhoud- of koelplaatje? Dan kun je de producten waarschijnlijk veilig eten.
- Staat het kraampje met eten vlak bij open vuilnisbakken, is de schaal onafgedekt en staat er een harde wind? Dan kan het goed dat er vuil in je eten is gewaaid.
- Zelf eten meenemen kan natuurlijk ook, maar een broodje ei dat een etmaal in je rugzak zit kan ook een voedselinfectie opleveren.
In addition to the right temperature, the hygiene of the street vendor also plays a role. People who carry a virus, for example the contagious norovirus, can spread it further through their hands. Soft serve machines need to be cleaned properly.
Gloves and a face mask while preparing food? That often only gives the illusion of safety, says Van der Vossen. “Just washing your hands thoroughly is enough.”
Street vendors may be busy on King’s Day selling tons of hot dogs, hamburgers and satay sticks, but that is no reason to sell semi-raw products or to be careless with food, says the Nutrition Center. “The Dutch Food and Consumer Product Safety Authority (NVWA) is usually very busy during King’s Day writing fine reports.”
De gemeente bepaalt wie op Koningsdag eten mag verkopen. Zij mag ook bepalen of je bijvoorbeeld een KVK-inschrijving nodig hebt voor het verkopen van etenswaren. In Amsterdam moet je zo’n KVK-inschrijving kunnen laten zien. In de gemeente Utrecht mogen alleen voorverpakte etenswaren en blikjes worden verkocht door particulieren.
In Weert mogen zelfgemaakte hapjes worden verkocht, maar je mag er niet zelf gaan bakken en braden. De NVWA vraagt straatverkopers om aan hun handhygiëne te denken, aan het koelen van bederfelijke producten, dieren op afstand te houden en ervoor te zorgen dat er geen vuil in het eten komt.
